Εικόνες της φύσης

Εικόνες της φύσης
Τρίπολη Αρκαδίας-Πλατεία Άρεως, Ο Αρχιστράτηγος του Αγώνα Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2012

"Αμπέλι μου πλατύφυλλο...." - Μύθοι και τραγούδια



Το αμπέλι, ο βασιλιάς του Σεπτέμβρη,  είναι ένα ευλογημένο φυτό και από την Αρχαία Ελλάδα έως σήμερα έχουν δημιουργηθεί γύρω του, πλήθος μύθων και παραδόσεων.
Ο Διόνυσος είχε στην ακολουθία του έναν όμορφο νέο, τον Άμπελο. Μια μέρα, ο Άμπελος, καθώς έτρεχε καβάλα πάνω σε έναν άγριο ταύρο, έπεσε και σκοτώθηκε. Τότε ο Διόνυσος παρακάλεσε το Δία να τον μεταμορφώσει σε φυτό, δηλαδή το αμπέλι.
Ένας άλλος αρχαίος μύθος  λέει ότι ο Οινέας, βασιλιάς της Αιτωλίας είχε ένα βοσκόπουλο που το λέγανε Στάφυλο. Ο Στάφυλος, βόσκοντας το κοπάδι του  παρατήρησε μια γίδα που έτρωγε ένα παράξενο καρπό και πάχαινε περισσότερο από τις άλλες. Το βοσκόπουλο έκοψε από αυτό το καρπό και πήγε στον αφέντη του για να δοκιμάσει. Ο Οινέας ενθουσιάστηκε με την γεύση του καρπού και του έδωσε το όνομα του βοσκού Στάφυλου, δηλαδή Σταφυλή. Το μεθυστικό ποτό που βγήκε από το χυμό του σταφυλιού, πήρε το όνομα του βασιλιά Οινέα και ονομάστηκε Οίνος.

Σύμφωνα με άλλη παράδοση το αμπέλι ήταν γνωστό από την εποχή του Νώε, που μόλις  βγήκε από τη κιβωτό μετά τον κατακλυσμό, καλλιέργησε το αμπέλι και μέθυσε από το κρασί των σταφυλιών.
Σύμφωνα με τη χριστιανική θρησκεία ο Χριστός χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως αμπέλι και τους μαθητές του ως κλήματα. «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή και ο πατήρ μου ο γεωργός εστίν..». Η συμβολική  παράσταση της αμπέλου υπάρχει σε πολλά τέμπλα εκκλησιών, στις βυζαντινές εικόνες και γενικά στις αγιογραφήσεις των ναών. Μεταξύ των αγαθών της γης, ευλογημένος είναι  ο χυμός του σταφυλιού, αφού ο Χριστός ευλόγησε «άρτον, οίνον και έλαιον». Στον άνθρωπο, που είναι λογικό όν, δίνεται η διακριτική ευχέρεια να εφαρμόσει το ρητό «Παν μέτρον άριστον» και να νοιώσει την ευφορία του οίνου και όχι το άκρατο μεθύσι.




Η ιστορία, μας πληροφορεί ότι το πανάρχαιο αυτό φυτό πρωτοκαλλιεργήθηκε στη νότια περιοχή του Καυκάσου και ότι πιθανότερη πατρίδα του είναι η Ασία. Από εκεί έφτασε στην Ελλάδα, έγινε γνωστό στα Ομηρικά χρόνια, αφού ο Όμηρος  παρουσιάζει τον Οδυσσέα να μεθά μ’ αυτό τον Κύκλωπα Πολύφημο.
Από την Ελλάδα εξαπλώθηκε στην Κάτω  Ιταλία και κατόπιν σε ολόκληρη τη Δύση.
Ο λαός ύμνησε το αμπέλι, το πολύτιμο καρπό του και το μεθυστικό χυμό του με όλους αυτούς τους μύθους και τις παραδόσεις, με ποιήματα και τραγούδια. Έδωσε στο μήνα Σεπτέμβρη το όνομα Τρυγητή, αφού το μήνα αυτό συλλέγει τον καρπό του αμπελιού, το λιώνει στα πατητήρια και παρασκευάζει τον οίνο(κρασί). Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Α. Μεταξά








Καλονέρι Γορτυνίας. Η πηγή της γονιμότητας, όπως λέγεται, κοντά στις πηγές του Λούσιου ποταμού. Βάλαμε τα σταφύλια που μας φιλέψανε στα Λαγκάδια μέσα στη κορύτα, δροσίστηκαν και έπειτα τα απολαύσαμε! Ήταν πεντάγλυκα!


 Ποίηση

Το τραγούδι του τρυγητού 
του Κώστα  Κρυστάλλη
Το λέει ο πετροκότσυφας στο δροσερό τ' αυλάκι,
το λεν στα πλάια οι πέρδικες, στην ποταμιά τ' αηδόνια,
το λεν στ' αμπέλια οι λυγερές, το λεν με χίλια γέλια,
το λέει κ' η Γκόλφω η όμορφη, το λέει με το τραγούδι
-Αμπέλι μου, πλατύφυλλο και καλοκλαδεμένο,
δέσε σταφύλια κόκκινα, να μπω να σε τρυγήσω,
να κάμω αθάνατο κρασί, μοσκοβολιά γιομάτο. 
Μες στα κατώγια τα βαθιά σαν μόσχο να το κρύψω,
να το φυλάξω ολάκαιρες χρονιές, ακέριους μήνες,
ώσπου να ρθεί μιαν άνοιξη, νάρθει ένα καλοκαίρι,
να γύρει από τη μακρινή την ξενιτιά ο καλός μου. 
Να κατεβώ μες στην αυλή, να πιάκω τ' αλογό του,
να τον φιλήσω αγκαλιαστά στα μάτια και στο στόμα,
να τον κεράσω, αμπέλι μου, τ' αθάνατο κρασί σου,
της ξενιτιάς τα βάσανα να παν, να τα ξεχάσει.
 


Δημοτική μουσική παράδοση
 
"Το κλήμα πόχεις Μάρω μ' στην αυλή", συρτός Πελοποννήσου-Σωτήρης Στασινόπουλος
Παλιά και συγχρόνως συγκλονιστική ηχογράφηση του 1927
(Ανάμεσά στους πρώτους Έλληνες που αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική την περίοδο 1896-1921 ήταν και ο μοναδικός, μετέπειτα, τραγουδιστής δημοτικών τραγουδιών στην Αμερική, Σωτήρης Στασινόπουλος, που γεννήθηκε το 1880 στη Στρέζοβα(σήμερα Δάφνη) Καλαβρύτων, όπου ήταν γνωστός με τα παρατσούκλια : Σκέντζος ή Χαρδαβέλλας. Ο Σωτήρης Στασινόπουλος πήγε στην Αμερική λίγο μετά το 1900, ήταν από τους πρώτους που ηχογράφησαν εκεί). Πηγή:

"Το κλήμα πόχεις Μάρω μ' στην αυλή,
το κλήμα πόχεις στην αυλή, ν' ανθίσει να καρπίσει.
Το κλήμα θέλει Μάρω μ' κλάδεμα,
το κλήμα θέλει κλάδεμα, ν' ανθίσει να καρπίσει.
Και το κορίτσι Μάρω μ' φίλημα.
και  το κορίτσι φίλημα, να μη σ' αλησμονίσει.
Εσύ να γίνεις Μάρω μ' λεϊμονιά,
εσύ να γίνεις λεϊμονιά και εγώ να γένω κλώνος, 
να μου περνάει ο πόνος.
Να περιπλέξουμε Μάρω τα δυό,
να περιπλέξουμε τα δυό, ψηλά στη κρεβατίνα."





"Μπαίνω μες τ' αμπέλι"-  Συγκρότημα  "ΛΑΛΗΤΑΔΕΣ"
Θεσσαλίας




"Αμπέλι μου πλατύφυλλο"- Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, 1931
Πελοποννήσου




"Μες τ' αμπέλι στη σταφίδα"- Γεωργίτσα Βασιλοπούλου




"Το αμπέλι" - Χρήστος Πανούτσος
Πελοποννήσου




"Αμπέλιν απού δούλιυα"- Θράκης



Σημείωση: Τα δημοτικά τραγούδια που αναρτήθηκαν, επιλέγησαν για να δώσουμε όσο το δυνατόν πιό παλιές και γνήσιες εκτελέσεις ή νεώτερες που βαδίζουν στα χνάρι των παλιών. Στο youtube υπάρχουν ευτυχώς τέτοιες εκτελέσεις γιατί κάποιοι μερακλήδες φίλοι τα έχουν στη συλλογή τους, τα αναρτούν και τα μοιράζονται μαζί μας. Τους ευχαριστούμε! Άμα ψάξει κανείς βρίσκει θυσαυρούς, κι αυτή είναι η καλή πλευρά του διαδικτύου.

4 σχόλια:

  1. Θησαυρός και η ανάρτηση Μαρίνα.

    ΥΓ. Και η πανέμορφη φωτογραφία σου με τη βρύση μας ξεδίψασε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ευρυτάνα Ιχνηλάτη,
    σ' ευχαριστώ για άλλη μια φορά για τα καλά σου λόγια! Καλημέρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θησαυρός γνώσεων η σημερινή σου ανάρτηση, αγαπητή μου Μαρίνα.
    Στ΄αλήθεια έμαθα τόσα πολλά που δεν γνώριζα σχετικά με το αμπέλι και τα σταφύλια. Η φωτγραφία της βρύσης ανεπανάληπτη.και φυσικά το συμπλήρωμα των τραγουδιών υπέροχο.
    Νάσαι πάντα καλά καλή μου φίλη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ντένη σ΄ευχαριστώ, χαίρομαι που σου άρεσε το θέμα. Νάσαι κι εσύ πάντα καλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή